Ալեքսանտրիա Գազանճեան:
Երբեք չէի մտածի, որ մի օր արտոնություն կունենամ բացահայտ ասելու, որ քվիր հայ եմ։
Հայերեն չխոսելու պատճառով ես իմ համայնքում վտարյալ եմ եղել, իսկ հիմա վերադարձել եմ հայ համայնք՝ արդեն որպես ոչ բինար լեսբուհի։
Ինքնությունը հասկանալը, կվերաբերի դա ազգությանը, գենդերին, թե սեռականությանը, կարող է մարտահրավեր լինել հարափոփոխ միջավայրում։ Ինքնությունս ճանաչելու իմ ճանապարհը փոխվել է՝ հասունանալուս զուգընթաց։
Երբ ավելի երիտասարդ էի, թույլ էի տալիս, որ ուրիշների կողմից կառուցված պատնեշները խոչընդոտեին սեփական ինքնությանս հետ հաշտ ապրելուն։ Հայերեն չխոսելուս պատճառով միշտ օտարված եմ եղել հայերի շրջանում։ Ես չէի կարող սերտ շփվել այլ հայերի հետ, որովհետև հայերենի գիտելիքս չէր բավարարում։ Ուտելիքի հարցում միշտ քմահաճ եմ եղել․ հազվադեպ էի հայկական կերակրատեսակներ ուտում, ոչ էլ դրանց պատրաստման եղանակը գիտեի։ Ես համեմատում էի ինձ շուրջբոլորիս հայերի հետ և թույլ էի տալիս, որ նրանց բացասականությունն ու իմ հանդեպ խտրականությունը ստիպեն ինձ տարանջատված զգալ հայ համայնքից։
Նմանատիպ փորձառություն ունեցել եմ ԼԳԲՏՔ+ համայնքում։ Ի սկզբանե նույնացվելով երկսեռականության հետ, զգում էի, որ համայնքում ինձ պակաս քվիր են ընկալում։ Արդյունքում ես հայտնվեցի մի իրավիճակում, երբ ավելի շատ խաղում էի քվիր լինելս՝ ինքս ինձ համար քվիրությունը սահմանելու փոխարեն։ Գենդերի և սեռականության մասին իմ գաղափարները ձևավորվում էին ըստ այնմ, թե ինչպես է իմ կարծիքով ինձ ընկալում հասարակությունը, և այդ պիտակավորումը սեփական անձիս մասին թյուր պատկերացում էր ձևավորում։ Այս կեղծ ինքնության պատճառով ես օտարվել եմ տիպային քվիր փորձառություններից ու նախընտրություններից։ Քվիր լինելու հետ անհաշտ լինելս ավելի խոր արմատներ ուներ, քան այն դիսոնանսը, որ զգում էի որպես քվիր հայ։
Խորքային ինքնավերլուծությունից հետո միայն ես սկսեցի հասկանալ, թե ինչ է ինձ համար նշանակում լինել հայ և լինել քվիր։ Ժամանակի ընթացքում սկսեցի ընկալել իմ հայ լինելը, ոչ թե այն ամենով, ինչ ինձ ստիպում է զգալ «ոչ բավականաչափ հայ», այլ թե ինչպես եմ ես կապվում հայ լինելու հետ։ Իմ կապը հայկական արվեստի և մշակույթի հետ, ինչպես նաև իմ աշխույժ ներգրավվածությունը հայկական տարբեր շրջանակներում թույլ տվեցին ինձ գիտակցել, որ հայությունս ներսից է գալիս։ Իմ գենդերային ինքնությունն ու քվիր լինելը նույն ճանապարհն են անցել։ Նախկինում ես չէի նկատում, թե գենդերի և սեռականության իմ ակամա դերակատարումը որքան է կապանքում ինքս ինձ ընկալելու ունակությունս. այնպիսին, ինչպիսին ե՛մ։ Անցած տարի վերարժևորեցի գենդերի և դերանունների մասին իմ գաղափարները և լիովին ազատվեցի գենդերի բինար բնորոշումից։ Կրկնում եմ, ինքնության այս գիտակցումը ներսից է բխում։ նքնությունս բնորոշվում է իմ սեփական փորձառություններով ու հարաբերությամբ այն գաղափարների հետ, որոնց ես կապված եմ։
Ինքնության անկայունության ընկալումը նույնպես օգնեց ինձ հասկանալ իմ ինքնությունները։ Գիտակցումը, որ ոչինչ չի կարող անձին «զրկել» ինքնությունից, թույլ տվեց ինձ ընդունել այն բոլոր ուղիները, որոնք սահմանում են իմ ինքնությունն այսօր։ Եթե իմ վերաբերմունքը գենդերի, սեռականության կամ ազգային պատկանելության հանդեպ ապագայում փոխվի, դա որևէ կերպ չի արժեզրկի իմ ներկայիս փորձառությունն ու ինքնությունը։ Ինչ էլ լինի՝ ես միշտ կմնամ քվիր հայ։ Որպես հայ համայնք, մենք պետք է ավելի ընդգրկունմիջավայր ստեղծենք, որտեղ բոլոր ինքնությունների մարդիկ ներառված և ընդունված կզգան իրենց։ Հայկական շատ համայնքներ տրոհվում են, որովհետև դրանք բևեռացված են և ապահով չեն թվում «տիպական» հայի կերպարին չհամապատասխանող հայերի համար։ Նույնը կարելի է ասել քվիր միջավայրի մասին. վերահսկողությունը, ճնշումը, պիտակավորումը շատերին ստիպում են մեկուսանալ այն համայնքից, որտեղ, թվում է թե, իրենց պետք է գրկաբաց ընդունեին։
Իմ քվիր հայ ընկերներին, ովքեր դեռ պայքարում են իրենց ինքնության դեմ, ուզում եմ ասել․ դուք իրավունք ունեք ապրել քվիր (և) հայ տարածքներում՝ լինելով այնպիսին, ինչպիսին կաք։ Միակ մարդը, որը պետք է ընդունի ձեր ինքնությունը, դուք ինքներդ եք, և դուք որևէ մեկին պարտավոր չեք բացատրություն տալ կամ արդարացնել ձեր ինքնաընկալումը։ Չկա եզակի քվիր փորձառություն, ինչպես չկա եզակի «հայեցի» փորձառություն։ Մեր պատմությունների յուրատիպությունն է, որ այդքան հարստացնում է մեր համայնքները։