«Ազատ Պաղեստին` նշանակում է առանց սահմանների SWANA տարածաշրջան»․ հարցազրույց Նենսի Պարդեքեանի հետ

«Ազատ Պաղեստին` նշանակում է առանց սահմանների SWANA տարածաշրջան»․ հարցազրույց Նենսի Պարդեքեանի հետ

Երբ առաջին անգամ հանդիպեցի Նենսի Պարդեքեանին, նրա SWANA Չիկագո հակագաղութային, անդրազգային թիմի մասին գաղափարը դեռ նոր էր։ Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո նա հայերի և SWANA (Հարավարևմտյան Ասիա և Հյուսիսային Աֆրիկա) տարածաշրջանի այլ խմբերի միջև համերաշխության պակաս էր նկատել։ Օգտագործելով  պաղեստինցի հայ ակտիվիստի ու կազմակերպչի իր փորձը՝ նա որոշեց աշխատել՝ այդ համերաշխությունը կերտելու համար։  

Շեյխ Ջարրայում գործած հարձակումների դեմ ցույցին SWANA Չիկագոյի հետ մասնակցելուց հետո ցանկացա ավելի շատ զրուցել Նենսիի հետ իր կազմակերպության և հայ-պաղեստինյան ինքնության մասին։  

Azad Archives. Մի փոքր պատմի՛ր ինձ Պաղեստինի հետ քո կապի մասին։  

Նենսի Պարդեքեան․ Մայրականպապիկս և հայրականտատիկս Բեթլեհեմից են։ Երկուսն էլ հեռացել են այնտեղից Նակբայի ժամանակ, երբ պապիկս չորս տարեկան էր, իսկ տատիկս՝ երկու։ Պապիկս մեկնել է Արաբական Միացյալ Էմիրություններ, տատիկս էլ՝ Հորդանան։  

Իմ կապը երկրի (Պաղեստինի) հետ շատ քիչ է։ Երբեք այնտեղ չեմ եղել։ Կուզենայի լինել, բայց Թել Ավիվ մեկնելու համար ամերիկյան անձնագրիս արտոնության շահարկումը ճիշտ չի թվում ինձ։ Ես չեմ սիրում վերահսկել մարդկանց, այդ ամենն այլ կերպ եմ տեսնում, դրա համար էլ չեմ կարողացել ֆիզիկապես գնալ այնտեղ։  

Իմ կապը ձևավորել են տատիկ-պապիկներիցս և , ընտանիքիս այլ անդամներից լսած պատմությունները։ Կարծում եմ՝ պայքարն է այդ իրական կապի հիմքը։ Մի շատ մտերիմ ընկեր ունեի, որն ովորն ինձ ասաց, թե սփյուռքի պաղեստինցիները ազատագրվելու նույն իրավունքն ունեն, ինչ Պաղեստինում բնակվողները; Իհարկե, սփյուռքում արտոնություններ կան, բայց մենք բոլորս արժանի ենք ազատագրման։ 

AA․ Կարծում ես՝ պայքարի մղումը փոքրուց է եղել, թե՞ ավելի ուշ է ծագել կյանքումդ։  

ՆՊ․ Եթե անկեղծ լինեմ, որպես պաղեստինցի ինքնությանս գիտակցումը միայն շուրջ երկու տարի առաջ է եղել, երբ իսկապես հասկացա տատիկներիս և պապիկներիս պատմությունները։  

Մեր ինքնության մի մեծ հատված ջնջվել է, երբ նրանք ապաստանել են Հորդանանում և այլուր։ Փոքր ժամանակ ինձ միշտ ասում էին, թե մենք հորդանանցի ենք։ Կարծում եմ՝ այս ամենում շատ մեծ է տրավման փոխանցելու վախի և դրանից խուսափելու գործոնը։  

Յուրաքանչյուրի մոտ տրավման տարբեր դրսևորումներ ունի։ Որոշ մարդիկ իսկապես փոխանցում են այդ դիմադրությունը սերունդներին, բայց բոլորը չէ, որ հաջողում են դա։ Աղետը վերապրածների թոռները երբեմն ստիպված են իրենք գտնել դեպի իրենց ինքնություն տանող ուղին։ Իմ դեպքում այդպես եղավ։

AA․ Ինչպե՞ս եկար այդ ինքնությանը։ 

ՆՊ․ Սկզբում շատ արտահայտված զգում էի, որ արաբական համայնքում անկոչ եմ։ Ինձ միշտ ասում էին, թե արաբի նման չեմ, և ազգանունս էլ տարօրինակ է, որովհետև հայկական է։ Համայնքի անդամների և պաղեստինցի կազմակերպիչների շնորհիվ ինքս ինձ և համայնքիս հետ վերջապես կարողացա նույնացվել։ Շնորհակալ եմ մտերիմ ընկերներիս ու համախոհներիս, որ սատարեցին ինձ։  

AA: Ակտիվիզմը և կազմակերպչական աշխատանքն ավելի՞ օգնեցին ճանաչել ինքնությունդ։ 

ՆՊ․ Այո, կազմակերպչական գործունեությանս ընթացքում ձեռք բերած ընկերներս ինձ հետ էին այդ ճանապարհին: Նրանք հուշեցին, որ պետք է խոսեմ տատիկներիս և պապիկներիս հետ։ 

Սկզբում ինձ համար շատ բարդ էր դա ուզելը, որովհետև պապիկս ու ես երբեք այդքան խորքային մակարդակում շփում չենք ունեցել։ Բայց երբ սկսեցի հարցեր տալ ու ավելի վստահ զգալ ինձ, ավելի շատ բան իմացա ընտանիքիս պատմության մասին։ 

AA: Ինչպե՞ս կբնութագրես այդ երկխոսությունները։ 

ՆՊ․ Ես կարողացել եմ խոսել պապիկիս հետ։ Նա անգլերեն ավելի լավ է խոսում, քան ընտանիքիս այլ անդամներինը, և մենք շփվում ենք WhatsApp-ով։  

Խոսակցությունը դժվար է տրվում, որովհետև միայն գրավոր է։ Բայց ես սկսեցի պարզ հարցերից․ «Որտեղի՞ց ես», «Ի՞նչ լեզուներ ես սովորել» կամ «Ի՞նչ պատմություններ ես հիշում, որ կուզենայիր պատմել», որպեսզի նա կարողանա հասկանալ։  

Տատիկիս հետ մի քիչ այլ է։ Նա ինձ միշտ ասում է․ «Ես Պաղեստինից եմ, դու էլ ես այէնտեղից»։ Նրա հետ հետ շփումն ավելի մակերեսային է, մինչդեռ պապիկիս հետ իրապես խորքային երկխոսություններ են ստացվում։ Իսկապես փորձում եմ խրախուսել նրան, որովհետև զգում եմ, որ նա ավելի տրավմատիկ փորձառություն ունի։ Հաճախ ասում է․ «Ուզում եմ նորից տեսնել Բեթղեհեմը» կամ «Երանի կարողանայինք բոլորս միասին գնալ»։ 

AA: Իսկ իրականում կայցելեի՞ր, թե՞ այլ դրդապատճառներ պիտի լինեին։

ՆՊ․ Վստահաբար կայցելեի, բայց կուզենայի ընտանիքիս հետ Հորդանանից կամ մեկ այլ տեղից գնալ ավտոմեքենայով։ Եթե պապիկս ասեր՝ «Եկեք հենց հիմա գնանք», կարծում եմ, բաց չէի թողնի այդ հնարավորությունը։  

AA: Այս խոսակցության շարժառիթ դարձան Գազայի և պաղեստինյան այլ համայնքների վրա հարձակումները։ Այս ընթացքում ակտիվիզմն ի՞նչ նշանակություն ուներ քեզ համար։  

ՆՊ․ Սա շատ հետաքրքիր հարց է, որովհետև անձամբ ես մի քայլ հետ եմ արել։ Որոշ ժամանակով հեռացել եմ, առնվազն սոցիալական մեդիայի տիրույթից։ 

Ուզում էի ակտիվիզմս սոցիալական մեդիայից տեղափոխել մի հարթություն, որտեղ կարող եմ խոսել ինձ մոտ մարդկանց հետ ինձ վրա ազդեցություն ունեցող հարցերի շուրջ։ Շատ հեշտ է գրել մտքերի ու զգացողությունների մասին, դա կարող է շատ լավ ստացվել ու նաև տեղեկատվական գործառույթ ունենալ, բայց ընկերոջդ հետ խոսելը, նրան պատմելը, որ «սա տեղի է ունենում իմ կյանքում և իսկապես հուզում է ինձ», բոլորովին այլ բան է։ Շատ սպիտակ ընկերներ իսկապես չեն հասկանում, դրա համար էլ նրանց հետ այդ խոսակցություններն իրապես կարևոր են ինձ համար։  

Այո՛, ես սոցիալական մեդիայից իսկապես հեռացա և չեմ զգում, թե վատ բան եմ արել, կամ չեմ արդարացրել որևէ մեկի սպասումները։ Եթե խոսում ենք ճնշված համայնքներից, այդ ճնշումների մասին աշխարհին դասեր տալը նրանց պարտքը չէ։ 

Ես, մասնավորապես, նոր էի վերականգնվում աշխարհին Արցախի դեմ հարձակումների հանդեպ անտարբեր չլինելու կոչերի փորձերիցս հետո։ Սոցիալական մեդիայում ներկայությունս շատ մեծ էր, ու զգում էի, որ ոչ մեկի պետքը չի ասածս․ դա ինձ իսկապես հունից հանեց։ 

Այո, որպես սփյուռքաբնակ ես արտոնություն ունեմ և պատասխանատվություն՝ տեղացիների ձայները լսելի դարձնելու, բայց ինձ անհրաժեշտ էր մի երկու շաբաթ սոցիալական մեդիայից հեռու մնալ։ Կարծում եմ, որ նախնիներս կուզենային, որ մի քանի րոպե պարզապես ուրախություն զգամ։  

AA: Միանշանակ։ Սոցիալական մեդիայում ճնշումը շատ մեծ է, սակայն ակտիվիզմը տարբեր դեմքեր ունի և իսկապես կարևոր է դրանք ճանաչելը։  

Ի՞նչ ես կարծում, մարդիկ, ում հետ դու խոսում էիր, բա՞ց էին սովորելու, ինքնակրթման համար։ 

ՆՊ․ Այո և ոչ։ Հրեաների եմ ճանաչում, ովքեր ինձ ասել են․ «Եես հետևում եմ քո գրառումներին և ուզում եմ սովորել իմանալ», բայց հետո որևէ կերպ չեն արձագանքել տեղի ունեցող իրադարձություններին։ 

Իհարկե, դու երբեք չգիտես, թե իրականում ինչ է կատարվում հետնաբեմում։ Հնարավոր է՝ այդ մարդիկ խոսում էին իրենց ընտանիքի անդամների հետ և այդպիսով փորձում ինչ-որ բանով օգնել․ չգիտեմ։  

Մարդիկ, որ ինձ անձամբ են ճանաչում, շփվում են հետս, հաստատ կհարցնեն՝ լա՞վ եմ արդյոք, կամ ինչ-որ բան կարո՞ղ են անել ինձ համար։ Բայց սա նուրբ սահմանագիծ է․ մի կողմից՝ լավ է, որ մարդիկ ուզում են հասկանալ քեզ, մյուս կողմից՝ ամեն ինչ նորից ու նորից բացատրելու անհրաժեշտությունը շատ հոգնեցուցիչ կարող է լինել։ 

Այնքա՜ն հրաշալի առցանց աղբյուրներ կան։ Վերջերս հատկապես Linktrees-ում են մարդիկ արժեքավոր նյութեր տեղադրում։ Նաև մի կայք կա՝ Decolonize Palestine, իսկապես հրաշալի ռեսուրս է։  

Այնքան դժվար է կողմնորոշվել այս ամենում, հատկապես երբ ինքդ ես մտավոր տրավմա ապրում։ Ու հատկապես այս ընթացքում, երբ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի հանդեպ դեռ հարձակումներ ու վայրագություններ են իրականացվում, զգում եմ, որ շունչս չի հերիքում։ 

AA: Այդ մասին արդեն մի քիչ խոսեցիր, բայց մասնավորապես այս անգամ ի՞նչ էիր զգում որպես պաղեստինցու և հայի արյուն կրող անհատ։  

ՆՊ․ Հոռետեսական է հնչում, բայց երբ մտածում եմ, թե որքան մարդ է խոսել ի պաշտպանություն Պաղեստինի, որպեսզի այդ խնդիրը վերհանվի, կարծում եմ, որ նույն էներգիան կարող էր նաև Հայաստանի դեպքում աշխատել։ Եվ գուցե, եթե այդպես լիներ, իրավիճակն այլ կլիներ։ Ես ասում եմ «գուցե», որովհետև մենք դեմ ենք բռնապետական վարչակարգին։ Նրանք այնքան իշխանություն ունեն, որ կարող են թքած ունենալ, բայց այնուամենայնիվ կարծում եմ, որ որոշ բաներ հնարավոր է փոխել։  

Հենց հիմա տեսնում եմ, որ շատ հայեր սատարում են պաղեստինցիներին, ինչը  հիանալի է, շատ ուրախ եմ դրա համար։ Պարզապես կարծում եմ, որ, պաղեստինցիների կողմից հայերի հանդեպ վերաբերմունքը համարժեք չէ։ հակառակ գործընթացը չեմ տեսնում։ 

Չեմ ասում, թե Պաղեստինն ավելի քիչ պիտի լուսաբանվեր, ո՛չ, դա պե՛տք էր։ Բայց մենք չպետք է կենտրոնանանք միայն մեկ խնդրի վրա։ 

AA: Ինչպիսի՞ն են հետագա քայլերդ Պաղեստինի և Հայաստանի համար ակտիվիստական գործունեությանդ մեջ։  

ՆՊ․ Երկու խմբում էլ, կարծում եմ, պետք է շատ ներքին երկխոսություն և ըմբռնում լինի այս խնդիրների վերաբերյալ, գլոբալ համատեքստում: Պաղեստինի վերջին բախումների ժամանակ հակասեմիտիզմի, հոմոֆոբիայի, կնատյացության դրսևորումներ են եղել և այլ խնդիրներ, որոնք պետք է լուծենք որպես համայնք: Մենք պետք է միասին աշխատենք և ունենանք մեր սեփական համերաշխությունը: 

Պետք է հետևենք ինքներս մեզ ապագաղութացնելու ներքին գործընթացին: Երբ ազատ Պաղեստին ենք խնդրում, պետք է ինքներս հասկանանք, թե դա ինչ է նշանակում: 

Թվարկված խնդիրների մի մեծ հատված, ներառյալ հոմոֆոբիան և ռասիզմը, վերաբերում է նաև հայ համայնքին․ դրանք պետք է լուծում ստանան: 

AA: Ինչպե՞ս ես տեսնում ազատ Պաղեստինը։  

Ազատ Պաղեստինն ինձ համար, անկեղծորեն, նշանակում է չկառչել ազգայնականության այդ ինքնությունից: Նշանակում է՝ վերադառնալ մեր արմատներին, գիտակցել, թե ով ենք մենք ՝ որպես մարդ, ինչ է մեզ դուր գալիս, ինչն ենք համատեղ վայելում՝ միջմշակութային առումով։  

Մեր տարածաշրջանն այնքան բազմազան է, մինչդեռ մեր մշակույթներն այնքան նման են։ Այս ազգայնական պետություններն մեզ շատ են պառակտել ու լարվածություն սերմանել մեր մեջ։  

Ինձ համար ազատ Պաղեստինը խորհրդանշում է ազատ ամեն բան․ առանց սահմանների SWANA տարածաշրջան։ 

Անձամբ ինձ համար ազատ Պաղեստինը նաև ներքին ազատագրում է, որին կուզենայի հասնել, մի տեղ, ուր ստիպված չեմ լինի ընտրել հայ կամ պաղեստինցի լինելու միջև, ինչպես ընտանիքիս անդամներն են ակնկալում ինձանից, այլ կկարողանամ ներդաշնակել երկուսն էլ։

Ա.Ա.- Պատասխանդ շատ բան է ասում ի սատար SWANA- ի քո կազմակերպչական գործունեության մասին: Կպատմե՞ս մի փոքր այն մասին, թե ինչու որոշեցիր սկսել SWANA Չիկագո, և ինչպիսին էր կազմակերպման ընդհանուր գործընթացը: 

ՆՊ․ Որոշակի խմբերում, որոշակի իրադարձությունների շուրջ մեծ համերաշխություն կա, բայց, իմ ընկալմամբ, SWANA-ի ներսում ներքին համերաշխությունը թերի է։ Մենք պետք է ընդունենք, որ տարբեր ենք, բայց կարող ենք ապրել միասին։  

SWANA Chicago նախաձեռնության մի մեծ հատված, որի վրա հիմա փորձում ենք աշխատել, ներքին հարաբերությունների կառուցումն է: Մենք այդ ներքին համերաշխությունը կառուցում ենք միջանձնային մակարդակում, որպեսզի այդ ճանապարհով միջխմբային մակարդակում կարողանանք պայքարել միմյանց համար: 

Այնքան շատ են շարժումները, նախաձեռնությունները, որ մենք միշտ կարող ենք միասին աշխատել՝ միմյանց խնդիրները բարձրաձայնելու համար: Մեր համայնքներում ցանկանում ենք անդրադառնալ նաև այնպիսի խնդիրների, ինչպիսին, օրինակ հակասևականությունն է: 

Եթե այս ամենի մասին խոսեինք ընդհանրաբար, գործը գլուխ կգար։ Մեր միասնական դիմադրությունն այս բռնապետական ուժերում վախ ու փոփոխություն կարող էր բերել։ Մենք քիչ չենք, կարող ենք դա կյանքի կոչել։  

Ա.Ա.- Այո՛: Շատ շնորհակալ եմ բոլոր հարցերին պատասխանելու համար։ Կա՞ այլ բան, որ կուզենայիր ասել: 

ՆՊ․ Կասեի, որ չնայած մենք զայրացած ենք և ուզում ենք բողոքել, պայքարել, ճչալ ու բղավել, ես, այնուամենայնիվ, ուզում եմ տեսնել, որ մեր համայնքների ներսում մարդիկ հոգ են տանում միմյանց մասին: 

Ուզում եմ, որ հոգևոր ապաքինումը կրկին կարևոր դառնա մեր համայնքներում։ Ուզում եմ, որ այն մեր աշխատանքի առանցքը լինի, այլ ոչ թե վերջին քայլ, կամ մի բան, որը մենք անդադար հետաձգում ենք։ Ապաքինումը արդարության ձևերից է, որը պետք է մեր գործի մի մասը լինի։